Η αυτοβιογραφία του φωτός

Η αυτοβιογραφία του φωτός

Από το Γιώργο Γραμματικάκη

Ένα αριστούργημα! 

Είναι το πρώτο βιβλίο που διαβάζω από τον Γιώργο Γραμματικάκη και πραγματικά με συνεπήρε. Ήταν δώρο της καθηγήτριας Φυσικής μου στο λύκειο, αμέσως μόλις τελείωσαν οι Πανελλήνιες εξετάσεις. Γνωρίζοντας το ενδιαφέρον μου για τη φυσική , θεώρησε ότι το βιβλίο αυτό ήταν ένας κατάλληλος σύντροφος για να περιηγηθώ στα μονοπάτια της εξέλιξης της επιστήμης αυτής. 

Τώρα θα αναρωτηθείτε: Τι σχέση έχει το φως με την εξέλιξη της φυσικής? Μήπως μας κοροιδεύει?

Όχι, δεν κάνω λάθος και φυσικά δε θα σας παραπλανούσα σκόπιμα. Το φως αποτελεί το μέσω με το οποίο ο γνωστός μας κόσμος φανερώνεται μπροστά μας. Μας αποκαλύπτει τα μυστικά του και κρύβει κάποια άλλα. Αποτέλεσε το πρώτο ερέθισμα για τον άνθρωπο να αναζητήσει την αιτία πίσω από τα φαινόμενα που παρακολουθεί. Μας προβλημάτισε με τη φύση του και αποτελεί πανταχού παρών μάρτυρα σε όλα τα σημαντικά γεγονότα. Από την γέννηση του σύμπαντος μέχρι το μαρασμό ενός μικρού λουλουδιού.

Συντροφεύει την ανθρώπινη διάνοια από την αρχή του χρόνου. Μας έδωσε πληροφορίες για πράγματα τόσο μεγάλα όπως ένα ηλιακό σύστημα αλλά και τόσο μικρά όσο τα υποατομικά σωματίδια. Άλλαξε τον τρόπο που ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τον κόσμο και μέσω των ανακαλύψεων που οφείλονται στο ίδιο αλλά και μεταφορικά μέσω των παιχνιδιών του στα έργα τέχνης.

Ενέπνευσε ζωγράφους, γλύπτες, ποιητές, συγγραφείς, φιλοσόφους και επιστήμονες χωρίς διακρίσεις. Είναι, ήταν και θα είναι καθώς ο χρόνος δεν το αγγίζει. Από την αρχή του σύμπαντος μέχρι και σήμερα, 14 δισεκατομμύρια χρόνια μετά το φως δεν σταμάτησε να ταξιδεύει χωρίς όμως να περάσει ο χρόνος από πάνω του. 

Δεν γερνάει αλλά δεν μπορεί να σταθεί και να ξεκουραστεί ούτε μια στιγμή. 

Γιατί είναι το φως.

Και το φως συντροφεύει τη Ζωή από την αρχή.

Ο Γιώργος Γραμματικάκης μετά από μια πολυετή και επίπονη, όπως ο ίδιος ομολογεί, καταφέρνει να δημιουργήσει ένα εξαιρετικό έργο τέχνης. Όμορφη γλώσσα, μαγευτικές εικόνες και καθαρότητα σκέψης χαρακτηρίζουν το έργο του χωρίς να λείπουν εδώ και εκεί τα προσωπικά του σχόλια που σε κάνουν να γελάς σιωπηλά.

Marie Sklodowska-Curie

Marie Sklodowska-Curie

Πραγματικά τα λόγια είναι πολύ λίγα για να περιγράψουν ,όχι μόνο το έργο και τη δύναμη αυτής της γυναίκας που άλλαξε τον κόσμο με τις ανακαλύψεις της αλλά και το παράδειγμα της, αλλά το πνεύμα της. Τόσο καθάριο, εμποτισμένο από βαθιές ανθρωπιστικές και επιστημονικές αρχές , τόσο απαλλαγμένο από τη διαφθορά και τη ματαιοδοξία της δόξας ώστε απορεί κανείς αν η Μαρί Κιουρί ήταν πραγματικός άνθρωπος, αν η ιστορία γύρω από το όνομα της είναι μόνο μύθος ή αντιστοιχεί στην πραγματικότητα. Κι όμως η Μαρί Κιουρί έζησε, ανακάλυψε και κατάφερε μέσα σε λιγότερο από 40 χρόνια να αλλάξει τη μορφή του κόσμου.

Αφορμή γι αυτή την ,θεωρητικά άκαιρη, ανάρτηση αποτελεί το βιβλίο της κόρης της Εύας Κιουρί "Μαντάμ Κιουρί" το οποίο αποτελεί βιογραφία της Μαρί Κιουρί. 

Το βιβλίο σαν λογοτεχνικό έργο δε με συγκλόνισε. Η γλώσσα είναι σχετικά κοινή και χωρίς ιδιαιτερότητες που χαρακτηρίζουν ένα λογοτεχνικό έργο μεγάλης αξίας. Παρόλα αυτά είναι ένα όμορφο βιβλίο που διατηρεί ένα καλό επίπεδο και με κανένα τρόπο δεν προσβάλει την αισθητική του αναγνώστη ούτε και το επίπεδο του με υπερβολικούς συναισθηματισμούς αλλά ούτε και είναι μια ψυχρή αναφορά στο έργο της μεγάλης αυτής επιστήμονα. Διατηρεί μια λεπτή ισορροπία που είναι ιδιαίτερα ευχάριστη.

Στο βιβλίο της Εύας η Μαρί εμφανίζεται με πολλά πρόσωπα. Αυτό του πανέξυπνου παιδιού, της Μαρίας, που μέσα στη κατεχόμενη Πολωνία διαβάζει πυρετωδώς όλα τα μαθήματα αν και δείχνει ιδιαίτερη κλίση στα μαθηματικά και τη φυσική (στα οποία αργότερα θα διακριθεί στη σχολή Θετικών επιστημών στη Σορβόννη με τη δεύτερη και πρώτη θέση αντίστοιχα), στα πολωνικά ενώ είναι απαγορευμένη η εθνική της γλώσσα στα σχολεία. Δείχνει αυτό το κορίτσι που διαπρέπει σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες να προσπαθεί να μεταδώσει τις γνώσεις της σε παιδιά που η οικονομική τους κατάσταση δε τους επέτρεπε να μορφωθούν. Δείχνει την νέα Μαρί να σπουδάζει στη Γαλλία και να παίρνει το πτυχίο της στα μαθηματικά και τη φυσική και στη συνέχεια να διδάσκει στις Σέβρες. Κάνοντας τη διδακτορική της διατριβή να ανακαλύπτει το ράδιο και το πολώνιο (αποφάσισε να δώσει στο στοιχείο που ανακάλυψε το όνομα της κατεχόμενης πατρίδας της και όχι το δικό της. Το όνομα κιούριο δόθηκε αργότερα από την ερευνητική ομάδα του Σίμποργκ). Τη βλέπουμε να κερδίζει πολυάριθμα βραβεία της επιστημονικής κοινότητας ,μεταξύ άλλων δύο Νόμπελ , ένα φυσικής με το σύζυγο της Πιέρ και ένα Χημείας μετά το θάνατο του, καθώς και το βρετανικό βραβείο Davy. Η Μαρί γίνεται η πρώτη γυναίκα που δίνει διάλεξη στο πανεπιστήμιο της Σορβόνης καθώς και πρώτη γυναίκα στη Γαλλία που κατέχει έδρα πανεπιστημίου.

Η Μαρί όμως δε ζήτησε τίποτα από όλα αυτά. Η μικρή Μάνια ήθελε να επιζήσουν η μητέρα και η αδερφή της και αργότερα όταν η πίστη της δεν ήταν αρκετή για να βοηθήσει τη φλόγα της ζωής των δύο αγαπημένων της προσώπων επιμένει να κάνει χαρούμενο τον πατέρα της. Αργότερα, η έφηβη και νέα Μαρία αγωνίζεται για μια ελεύθερη Πολωνία κάνοντας κρυφά μαθήματα στα πολωνικά. Η Μαρία αυτή θα θυσιάσει τα πιστεύω της ,προσωρινά, και θα προσληφθεί ως καθηγήτρια από ένα εύπορο ιδιοκτήτη εργοστασίου στη επαρχία της Πολωνίας, προκειμένου να μαζέψει χρήματα για να σπουδάσει η αδερφή της Μπρόνια στη Γαλλία ιατρική. Όμως και εκεί θα κάνει μαθήματα στα φτωχά παιδιά των εργατών. Όταν ο καιρός θα φτάσει για τη Μαρί Σκλοντόφσκα να πάει και εκείνη στη Γαλλία για να σπουδάσει στις θετικές επιστήμες απομακρύνει τον εαυτό της από οτιδήποτε υλικό ,μέχρι και το φαγητό και τη ζέστη, προκειμένου οι σπουδές της να γίνουν με το μικρότερο κόστος για τον πατέρα της που της δίνει όσα μπορεί, μόλις 40 φράγκα το μήνα, αλλά και να επιτύχει στις σπουδές της. Ακόμη και όταν ο έρωτας της εμφανίζεται με τη μορφή του Πιέρ Κιουρί ,μελλοντικού συζύγου της, απορρίπτει την πρώτη πρόταση γάμου που της κάνει με το φόβο ότι αν δεχτεί θα μείνει για πάντα στη Γαλλία, δηλαδή μακριά από τον πολυαγαπημένο πατέρα της. Βλέπουμε στη συνέχεια, τη Μαρί Κιουρί να εργάζεται με αυταπάρνηση και κάτω από απάνθρωπες συνθήκες που όχι μόνο κλονίζουν την υγεία της αλλά και δυσχεραίνουν το έργο της να ανακαλύπτει το Πολώνιο και το Ράδιο.

Ερευνά ακόμη περισσότερο τις ιδιότητες των ραδιενεργών ουσιών και ανακαλύπτουν τη χρησιμότητα τους στην καταπολέμηση του καρκίνου. Γίνεται μητέρα δύο κοριτσιών, της Ιρέν που ακολουθώντας τα βήματα της μητέρας της θα κερδίσει ένα Νόμπελ Φυσικής και την Εύα που θα γίνει συγγραφέας. Μετά το θάνατο του άντρα της η Μαρί θα παλέψει την κατάθλιψη και τη στεναχώρια και θα διδάξει εμπνέοντας πολλούς νέους επιστήμονες. Θα δημιουργήσει με τα χρήματα που κέρδισε από τα βραβεία το ίδρυμα ερευνών Ραδίου στη Γαλλία καθώς και το εργαστήρι που τόσο ονειρευόταν.

Θα γίνει θρύλος, ένα πλάσμα ονειρικό που ακροβατούσε μεταξύ του θείου και του ανθρώπινου. 

Όπως ο ίδιος ο Einstein είπε ότι η Μαρί δεν έπεσε θύμα της διαφθοράς της δόξας που κέρδισε. Έζησε μια απλή ζωή χωρίς καμία από τις υπερβολές και πολυτέλειες που τόσο απεχθανόταν. Στα παιδιά της δεν άφησε υλική περιουσία αντάξια των χρημάτων που κέρδισε. Αντίθετα τα χρήματα αυτά τα έδωσε σε άτομα που πάλευαν για την επιστήμη κάτω από δυσμενείς οικονομικές συνθήκες. Σε  Πολωνούς φοιτητές, στα παιδιά του εργαστηρίου, σε μια μαθήτρια της σχολής Σεβρών που ήταν σε δύσκολη οικονομική κατάσταση.

Η Μαρί μίσησε τη δημοσιότητα που έφερε το βραβείο Νόμπελ. Την απασχολούσε από το επιστημονικό της έργο και δεν μπορούσε να συγκεντρωθεί όπως έπρεπε. Μια φράση που θα την χαρακτηρίσει καθώς ζωγραφίζει την ύπαρξη της, την κλίση της και τον χαρακτήρα της είναι : "Στην επιστήμη πρέπει να νοιαζόμαστε για τα πράγματα όχι για τα πρόσωπα".

Στον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο η Μαρί έστησε κινητές και σταθερές ακτινολογικές μονάδες που έσωσαν τη ζωή χιλιάδων.

Μέχρι και τα βαθιά γεράματα η Μαρί διατήρησε το κοφτερό μυαλό της που συνδύαζε εξαίσια την τόλμη για το καινούριο αλλά και την γνώση του παλιού. Έπεσε θύμα της ακτινοβολίας της ανακάλυψης της. Πέθανε από λευχαιμία που προκλήθηκε από τη χρόνια έκθεση της στην ακτινοβολία. Αυτό το θαυματουργό ράδιο που έσωσε τόσο κόσμο τελικά τη σκότωσε αφού της είχε κάψει τα χέρια. Αυτά τα χέρια που κινούνταν πάντα νευρικά και έδωσαν στην ανθρωπότητα ένα ακόμα κομμάτι από την άπειρη γνώση που περιμένει να ανακαλυφθεί από τολμηρούς επιστήμονες, γενναίους ταξιδιώτες στον κόσμο του άγνωστου...Ερευνητές

Η Μαρί ήταν μια γυναίκα που αποτελεί παράδειγμα για όλους.  Η ανθρώπινη φύση της και οι ακλόνητες αξίες της να είναι οδηγός για τους νέος επιστήμονες. Η δύναμη της να αντεπεξέλθει ασθένειες, κακουχίες και θανάτους να θυμίζει σε κάθε άνθρωπο τη δύναμη που κρύβουμε μέσα μας. Γιατί δεν είναι ο Θεός που κάνει θαύματα αλλά η Πίστη.

Νομίζω ότι όλοι μας θα θέλαμε να ανακαλύψουμε κάτι με τόση σημασία όση και αυτή της Μαρί. Το ράδιο δημιούργησε ένα νέο κλάδο στις θετικές επιστήμες, δημιούργησε ένα καινούριο τρόπο θεραπείας, χρησιμοποιήθηκε για τη διάγνωση πολλών καταστάσεων και γέννησε μια νέα βιομηχανία. Χαρίζει φως σε εκατομμύρια ανθρώπους καθημερινά, χωρίς να επιβαρύνει την ατμόσφαιρα. Ακούγεται θαύμα. 

Και όμως για να αντικρούσω αυτούς που θεωρού ότι η κατάκτηση της γνώση είναι αυτοκαταστροφική για την ανθρωπότητα θα παραθέσω τα λόγια του Πιέρ Κιουρί:

"Μπορεί ακόμη να βγει το συμπέρασμα πως αν το ράδιο πέσει σε εγκληματικά χέρια, μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνο. Κι εδώ μπορούμε να αναρωτηθούμε  αν είναι πλεονέκτημα να γνωρίζει η ανθρωπότητα τα μυστικά που κρύβει η φύση. Αν είναι ώριμη να ωφεληθεί από αυτά  ή μην τυχόν η γνώση τούτη γίνει για την ανθρωπότητα βλαβερή. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Νόμπελ: οι ισχυρές εκρηκτικές ύλες βοήθησαν τους ανθρώπους να φτιάξουν θαυμάσια έργα. Είναι όμως και ένα τρομακτικό καταστροφικό μέσο που το παίρνουν στα χέρια τους μεγάλοι εγκληματίες, παρασέρνοντας τους λαούς στον πόλεμο. Είμαι από τους ανθρώπους που στοχάζονται μαζί με τον Νόμπελ,πως η ανθρωπότητα πιότερο καλό θα αντλήσει παρά κακό από τις νέες ανακαλύψεις.".

Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2013!

Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος 2013

Η 5η Ιουνίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος το 1972. Βέβαια μία μόνο μέρα δεν αρκεί για τη διατήρηση της πανίδας και της χλωρίδας της Γης, ούτε για τη διάσωση των πηγών ενέργειας και της βιοποικιλότητας του πλανήτη μας.

Ωστόσο κάθε χρόνο, η 5η Ιουνίου, πρέπει να θεωρείται γιορτή και παγκόσμια ευγνωμοσύνη προς το Δημιουργό της Γης, καθώς και προς τους συνειδητοποιημένους ανθρώπους σ’ όλα τα πλάτη και μήκη του πλανήτη μας, για τα όσα επιτελούν, για τα οικολογικά προβλήματα της εποχής μας.

Το θέμα της φετινού εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος είναι Σκέψου.Φάε.Φύλαξε (Think.Eat.Save). Η φετινή καμπάνια έχει σκοπό να ευαισθητοποιήσει το ευρύ κοινό για την σπατάλη και απώλεια τροφίμων με στόχο την μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος μας. Σύμφωνα με τον οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) κάθε χρόνο 1.3 δισεκατομμύρια τόνοι τροφίμων σπαταλιέται. Αυτό το ποσό είναι ισοδύναμο με τη συνολική παραγωγή τροφίμων όλης της υποσαχάριας Αφρικής. Ταυτόχρονα 1 στους 7 ανθρώπους στον κόσμο πηγαίνουν για ύπνο νηστικοί και περισσότερα από 20.000 παιδιά κάτω των 5 ετών πεθαίνουν ημερησίως από πείνα. 

 Ενώ ο πλανήτης μετά βίας μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του σημερινού πληθυσμού των 7 δισεκατομμυρίων ανθρώπων (το 2050 υπολογίζεται ότι θα ανέλθει στα 9 δισεκατομμύρια) υπολογίζεται ότι το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής τροφίμων σπαταλιέται ή πετιέται. 

Η παγκόσμια παραγωγή τροφίμων καταλαμβάνει το 25% του κατοικήσιμου εδάφους και είναι υπεύθυνη για το 70% της κατανάλωσης φρέσκου νερού., το 80% της αποψίλωσης των δασών και το 30% της παραγωγής των αερίων του θερμοκηπίου.

Αν αυτά τα στοιχεία σας φαίνονται μεγάλα και δραματοποιημένα προκειμένου να προκαλέσουν μαζική συγκίνηση και υστερία ας δούμε ένα απλό παράδειγμα:

Χρειάζονται περίπου 1000 λίτρα νερού για να παραχθεί 1 λίτρο γάλακτος και περίπου 16.000 λίτρα νερού χρειάζεται μία αγελάδα για να παραχθεί ένα hamburger. Ας κρατήσουμε κατά νου και τα μεγάλα ποσά αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου (μεθάνιο και διοξείδιο του άνθρακα) που θα παράγει η αγελάδα κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης της και της παραγωγής.

Όλα αυτά πηγαίνουν χαμένα κάθε φορά που πετάμε φαγητό ή το σπαταλάμε άσκοπα καθώς τόσοι άνθρωποι μερικά χιλιόμετρα από εμάς πεθαίνουν λόγω ασιτία η αδυνατούν να τραφούν ικανοποιητικά.

Δεδομένου αυτής της τεράστιας ανισορροπίας λόγω του καταναλωτικού τρόπου ζωής στον ανεπτυγμένο κόσμο (πλέον δεν είναι μόνο ο Δυτικός καθώς ο Δράκος της Ασίας, η Κίνα έχει σημαντικό μερίδιο στην σπατάλη και κατανάλωση τροφίμων) και των καταστροφικών συνεπειών για ανθρώπους και περιβάλλον το θέμα της φετινής καμπάνιας, Σκέψου.Φάε Φύλαξε , μας ενθαρρύνει να αποκτήσουμε μεγαλύτερη επίγνωση και να πληροφορηθούμε για τις επιπτώσεις σε όλα τα επίπεδα των διατροφικών μας επιλογών και να πάρουμε συνειδητοποιημένες αποφάσεις. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι πλέον θα επιλέγουμε τροφές που έχουν μικρότερο περιβαλλοντικό κόστος όπως τρόφιμα από τοπικούς παραγωγούς ,ώστε να εξασφαλιστεί μικρότερη εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου κατά τη μεταφορά τους, ή βιολογικά τρόφιμα στα οποία δεν χρησιμοποιήθηκαν χημικά τα οποία βλάπτουν το οικοσύστημα.

Πέρα από αυτά η φετινή καμπάνια μας παροτρύνει να δούμε και να εμπνευστούμε από τον τρόπο που συλλογικές δράσεις οδήγησαν στη μείωση της σπατάλης τροφίμων, στην εξοικονόμηση χρημάτων, στην ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού κόστους μέσω της βελτιστοποίησης των διαδικασιών παραγωγής και επεξεργασίας των τροφίμων.

Έτσι σκέψου πριν φας και βοήθησε να σώσουμε το περιβάλλον.

Στρατόπεδα στα Πανεπιστήμια?

Στρατόπεδα στα πανεπιστήμια

Καλησπέρα! Ξέρω πως έχω να γράψω πολύ καιρό και οφείλω να ολοκληρώσω τη σειρά αναρτήσεων για το μάτι! Αλλά πολλά έτυχαν. Μέσα σε αυτά είναι και μια εργασία που είχα να παραδώσω...

Το θέμα αυτής ήταν ο πόνος και αν θα πουλήσω φτηνό χιούμορ για να εξιλεωθώ από την πολυήμερη απουσία μου πρέπει να σας πω ότι πραγματικά ήταν μια επώδυνη εργασία.

Παρόλα αυτά μου άρεσε πάρα πολύ το θέμα και να με δυσκόλεψε καθώς το πρόγραμμα μου ήταν φορτισμένο και με άλλες δραστηριότητες στις οποίες θα αναφερθώ σε προσεχείς αναρτήσεις.

Όπως και να 'χει η κατάσταση μετά από ένα κοπιαστικό σαββατοκύριακο από θέμα εργασίας κατάφερα να ολοκληρώσω την εν λόγω εργασία και εμφανώς ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα αποφάσισα μαζί με τη συμφοιτήτρια μου να την παραδώσουμε...

Ο επιβλέπων καθηγητής μας μας υποδέχτηκε ιδιαίτερα εγκάρδια και μιλήσαμε για την όλη διαδικασία και το αποτέλεσμα της αρκετά, παρά το μεγάλο φόρτο εργασίας που είχε εκείνη τη στιγμή όπως διαπίστωνα.. Στη συνέχεια, αποφασίσαμε να δώσουμε ένα αντίγραφο και σε μία άλλη καθηγήτρια που μας βοήθησε ιδιαίτερα με τις συμβουλές της καθώς και με τη βιβλιογραφία που μας έδωσε. Πραγματικά χωρίς τη δική της βοήθεια η εργασία δε θα ολοκληρωνόταν ποτέ ή έστω θα στερούσε πολλών βασικών στοιχείων. Τα παραπάνω της τα ανέφερα με πραγματική ειλικρίνεια, χωρίς κανένα δόλο, και εκείνη με τη σειρά της μας ευχαρίστησε για την πράξη. Την τελευταία στιγμή όμως μας είπε: ''Όπως σας είχα πει και από την αρχή αυτό το θέμα είναι πολύ περισσότερο του δικού μου γνωστικού αντικειμένου". Πραγματικά εκείνη τη στιγμή πάγωσα.

Ποτέ δεν πίστευα να ακούσω από έναν άνθρωπο τόσο υψηλού επιπέδου, όχι μόνο μορφωτικού, και κυρίως ποτέ δεν περίμενα να ακούσω από ένα πραγματικό επιστήμονα να πει κάτι τέτοιο. Τι θα πει δικού μου γνωστικού επιπέδου? Η γνώση δεν χωρίζεται! Είναι ένα ενιαίο και αδιαίρετο σύνολο. Δεν μπορώ να πω ότι ένα κομμάτι της είναι δικό μου.

Είναι τελείως διαφορετικό που κατά τη διαδικασία της μάθησης έρχονται διαφορετικών ειδικοτήτων να μας εξηγήσουν ένα ορισμένο κεφάλαιο. Σε αυτή την περίπτωση η διαμερισματοποίηση  έχει σκοπό τη διευκόλυνση των φοιτητών να κατηγοριοποιήσουν τη γνώση και προφανώς ο κάθε επιστήμονας στο δικό του κλάδο ξέρει κάτι περισσότερο από κάποιον άλλο συγγενή κλάδου. Με τον τρόπο αυτό θεωρώ ότι αυτή η διαδικασία ωφελεί τον φοιτητή. Ένα τετοιο παράδειγμα είναι πως την αφαίρεση στο σχολείο τη διδάσκει ο εκπαιδευτικός και όχι ο παππούς που βλέπει τη σύνταξη του να μειώνεται με τους φόρους και τις κρατήσεις που αυξάνονται.

Είναι δυνατόν όμως ένα θέμα όπως ο πόνος να είναι αντικείμενο περισσότερο του ενός και όχι του άλλου κλάδου. Ένας κοινωνιολόγος και ένας ψυχολόγος θα μπορούσαν εξίσου να μιλήσουν για αυτό το φαινόμενο με έναν ανατόμο και ένα φυσιολόγο. Ένας κλινικός γιατρός επίσης!

Ελπίζω πως η εν λόγω καθηγήτρια δεν έκανε αυτή την παρατήρηση με σκοπό να μεταφέρει το μήνυμα που αντιλήφθηκα καθώς πραγματικά θα απογοητευόμουν και φυσικά δε θέλω να κατηγορήσω κανέναν. Ο καθένας δικαιούται την άποψη του. Απλά η παρατήρηση της με έκανε να σκεφτώ πόσο συχνό φαινόμενο είναι αυτό , όχι μόνο στα ελληνικά πανεπιστήμια, αλλά και σε όλο τον κόσμο. Ανάλογο παράδειγμα άκουσα από έναν άλλο καθηγητή ο οποίος θεωρούσε ότι μόνο μεταπτυχιακοί φοιτητές της χειρουργικής θα έπρεπε να χρησιμοποιούν τις εγκαταστάσεις των κλινικών και όχι φοιτητές από ένα άλλο μεταπτυχιακό πρόγραμμα.

Ο καθηγητής στον οποίο έκανα την εργασία είχε πει μια φορά στο μάθημα προφανώς χωρίς να το σκεφτεί πολύ πρώτα , καθώς είναι είναι ιδιαίτερα μετρημένος στα λόγια του, πώς δε θα μπει σε λεπτομέρειες της λειτουργίας της νευρικής σύναψης γιατί είναι χωράφια άλλου. Φυσικά το είπε με πικρία και μια δόση απογοήτευσης, προφανώς για την κατάσταση που επικρατεί γενικά σε όλο τον ακαδημαϊκό κόσμο. Έχει ένα ιδιαίτερο κείμενο στο βιβλίο του που αναφέρεται στις νευροεπιστήμες και αναφέρει πως χρειάζονται επιστήμονες όλων των ιδιοτήτων προκειμένου να βγουν αποτελέσματα καθώς ο καθένας κατέχει καλύτερα από τον άλλο ένα μικρό λίθο του μεγαλύτερου αυτού οικοδομήματος.

Υ.Γ. Ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όσους βοήθησαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αυτή την προσπάθεια (ναι για τον πόνο λέω!) και ιδιαίτερα το χαμογελαστό παιδί στο τυπογραφείο που δεν δυσανασχέτησε ούτε στιγμή από την παράλογη οργάνωση της εργασίας σε 17 κεφάλαια και τις τραγικές απαιτήσεις μου στο εξώφυλλο. Και όλα αυτά για τρία αντίτυπα!

Knowledge for everyone! The eye! Pt.II

Γνώση για όλους-Μάτι ΙΙ

Όπως ξεκίνησα να γράφω σε  προηγούμενο post θα συνεχίσω με μια σειρά αναρτήσεων με πληροφορίες για το μάτι, οι οποίες βρίσκουν εφαρμογή στην καθημερινή ζωή.

Θα ξανα-παραθέσω τις εικόνες με την ανατομία του ματιού ώστε να είναι πιο εύκολο να παρακολουθήσετε ( ακούγομαι πολύ smart-ass αλλά μέχρι να μάθω και εγώ την ανατομία του ματιού και να καταλάβω τι διαβάζω ήμουν με την εικόνα δίπλα από το κείμενο..)

Αφού προηγουμένως σχολίασα γιατί τα μάτια των νεκρών θολώνουν ας πάμε σε κάτι πιο ευχάριστο...

Πού οφείλεται το χρώμα των ματιών?

 Το χρώμα γενικά στους οργανισμούς οφείλεται στην χρωστική μελανίνη ( ναι είναι αυτή που μας δίνει το ωραίο μαυρισμένο χρώμα το καλοκαίρι μετά από την ηλιοθεραπεία) που παράγεται από εξειδικευμένα μη-επιθηλιακά κύτταρα, τα μελανινοκύτταρα.

Τα υπεύθυνα μελανινοκύτταρα για το χρώμα των ματιών βρίσκονται στην ίριδα. Η ίριδα βρίσκεται ανάμεσα μεταξύ του κερατοειδούς χιτώνα και του κρυσταλλοειδούς φακού. Αποτελείται απο 4 επιμέρους στιβάδες, οι οποίες από εμπρός προς τα πίσω είναι :

1. Το πρόσθιο επιθήλιο ή ενδοθήλιο της ίριδας
2. Το στρώμα της ίριδας
3. Τη μυική στιβάδα της ίριδας και
4. Το οπίσθιο επιθήλιο της ίριδας

Τα μελανινοκύτταρα βρίσκονται στο στρώμα της ίριδας και ο ρόλος τους είναι να εμποδίζουν τη διέλευση του φωτός στο εσωτερικό του βολβού. Παράλληλα προσδίδουν και χρώμα στα μάτια. Στον άνθρωπο οι οφθαλμοί είναι σκούροι όταν ο αριθμός των μελανινοκυττάρων είναι μεγάλος και γαλάζιος όταν είναι μικρός...Για τα πράσινα μάτια όπως και τις άλλες αποχρώσεις (μελί,γκρίζα) υπάρχουν και άλλες χρωστικές ουσίες όπως το λιπόχρωμα στην ίριδα...

  Επίσης το χρώμα των οφθαλμών είναι διαφορετικό ανάλογα με το είδος του ζώου. 

Στη γάτα και στον σκύλο έχουμε το συνηθέστερο χρυσοπράσινο ή καστανό χρώμα..

Στα άλογα και στην αγελάδα καστανό...

Ενώ στα κατσίκια και στα πρόβατα χρυσοκίτρινο...

Υπάρχουν βέβαια και τα εξωτικά μάτια!!

Knowledge for everyone! The eye!

Γνώση για όλους-Μάτι

Καλημέρα!! Τις τελευταίες μέρες διαβάζω πολύ για μια πρόοδο που πρόκειται να δώσω την Δευτέρα που ξαναξεκινούν τα μαθήματα. Ουφ! Όταν λέω πολύ το εννοώ πάντως. Πρόκειται για το μάθημα του κ. Ντινόπουλου συγκριτική ανατομική των κατοικίδιων θηλαστικών όσον αφορά το περιφερικό και αυτόνομο νευρικό σύστημα καθώς και τα αισθητήρια όργανα. Πέρα από όλα τα ανατομικά που πρέπει να μάθουμε στο βιβλίο υπάρχουν πολλές πληροφορίες που βρίσκουν εφαρμογή στην καθημερινή ζωή. 

 Στη σημερινή ανάρτηση θα γράψω για το μάτι και θα προσπαθήσω να εξηγήσω όσο πιο απλά μπορώ μερικές χρήσιμες πληροφορίες, όπως για παράδειγμα που οφείλεται το χρώμα των ματιών ή γιατί τα μάτια των ζώων αντανακλούν το φως του φακού ή των προβολέων του αυτοκινήτου...

 Αρχικά θα παραθέσω κάποιες εικόνες με τα ΠΟΛΥ ΒΑΣΙΚΑ ανατομικλα μορφώματα του ματιού ώστε να μπορούμε να συνεννοηθούμε...

Έχοντας λοιπόν έναν οδηγό για το πως είναι οργανωμένο το όργανο της όρασης από διάφορες οπτικές γωνίες μπορούμε να ξεκινήσουμε!!

Γιατί θολώνουν τα μάτια του νεκρού?

Ξέρω λίγο μακάβριο για εισαγωγή αλλά πόσες φορές έχουμε διαβάσει ή έχουμε από προσωπική εμπειρία δει το θολωμένο μάτι κάποιου νεκρού? Οι λογοτέχνες και συγγραφείς λένε ότι έχει χαθεί η σπίθα της ζωής ή η ψυχή έχει φύγει από το σώμα και αφού τα μάτια είναι το παράθυρο της ψυχής στο νεκρό άτομο δείχνουν το κενό.

Αυτά οι καλλιτέχνες. Εμείς, οι μελλοντικοί γιατροί, λέμε ότι ο κερατοειδής δεν είναι αφυδατωμένος και διαυγής αλλά λόγω υγρασίας έχασε τη διαύγεια του.

Πιο αναλυτικά τώρα ο κερατοειδής χιτώνας, που όπως βλέπετε στις εικόνες καταλαμβάνει το πρόσθιο πεμπτημόριο της εξωτερικής επιφάνειας του ματιού είναι διαυγής άχρωμος και χωρίς αγγεία.Αυτό συμβαίνει γιατί από τον κερατοειδή περνάει το φως και δεν πρέπει να υπάρχουν εμπόδια στο δρόμο του αλλιώς στην όραση μας θα είχαμε σκιές. Ο κερατοειδής χιτώνας αποτελείται από 5 στιβάδες οι οποίες από πίσω προς τα εμπρός είναι: 

1. Το επιθήλιο του κερατοειδούς
2. Το πρόσθιο ελαστικό ή αφοριστικό πέταλο 
3. Το στρώμα ή κύρια ουσία του κερατοειδούς
4. Το οπίσθιο ελαστικό ή αφοριστικό πέταλο και
5. Το ενδοθήλιο του κερατοειδούς

Το στρώμα ή κύρια ουσία του κερατοειδούς καταλαμβάνει τα 9/10 του πάχους του κερατοειδούς. Αποτελείται από κολλαγόνες ίνες οι οποίες συγκροτούν 200 έως 250 πετάλια και ανάμεσα τους παρεμβάλλεται θεμελιακή ουσία. Η κατεύθυνση των ινών κάθε πεταλίου είναι κάθετη στην κατεύθυνση των ινών του προηγούμενου και του επόμενου πεταλίου. Η θεμελιακή ουσία παίζει σημαντικό ρόλο στην διατήρηση της διαύγεια του κερατοειδούς.

 Στο ενδοθήλιο του κερατοειδούς, τα κύτταρα μεταφέρουν ιόντα νατρίου από την κύρια ουσία στον πρόσθιο θάλαμο. Παθητικά ακολουθούν και  ιόντα χλωρίου και νερό. Με τον τρόπο αυτό η κύρια ουσία διατηρείται σε σχετικά αφυδατωμένη κατάσταση και συνεπώς διατηρείται η διαύγεια του κερατοειδούς. Μετά το θάνατο τα κύτταρα του ενδοθηλίου αλλοιώνονται με αποτέλεσμα να επιτρέπουν την είσοδο του υδατοειδούς υγρού του πρόσθιου θαλάμου στον κερατοειδή χιτώνα, γεγονός που προκαλεί τη θόλωση του.

Σε επόμενες αναρτήσεις αυτές τις μέρες θα ολοκληρώσω αυτό το κεφάλαιο. 

Υπόσχομαι τα επόμενα να μην είναι τόσο μακάβρια :-)